O święcie Trzech Króli z ks. Jerzym Zamorskim

Obchodzimy jedno z najstarszych i najważniejszych świąt chrześcijańskich - święto Objawienia Pańskiego, potocznie zwane świętem Trzech Króli. Jakie wydarzenie upamiętnia?
Tak, święto Objawienia Pańskiego to najstarsze święto jakie obchodzono w kościele katolickim. Swoją rangą przewyższało ono nawet Boże Narodzenie - tak wynika z zapisków historycznych, którymi dysponujemy. To był pierwszy moment objawienia się Syna Bożego. Święto pierwotnie skupiało w sobie aspekty przyjścia Syna Bożego - Jego ujawnienia się wobec ludzkości. Ale to święto nabrało też innego, szczególnego charakteru, a mianowicie fakt, że Bóg objawia się nie tylko narodowi wybranemu.

Każdy z nas wielokrotnie słyszał historię święta Trzech Króli, ale mało kto zdaje sobie sprawę z tego, jak wielką rangę ma to święto i z jego symboliki. Bo przecież trzej królowie nie byli członkami narodu Izraela. O czym to świadczy?
Tak jak naucza nas katechizm - o powszechności zbawienia. Bóg kieruje swoją "ofertę" zbawienia do wszystkich ludzi, bez żadnego wyjątku. Katechizm kościoła podkreśla też, że tak jak był stary, wybrany lud boży - tak nowym, wybranym ludem jest kościół, do którego mogą należeć wszyscy. Ale pojawia się także inne przesłanie - pojawia się nowy lub boży. Nowy - bo przyjął Jezusa.

Objawienie Pańskie daje nam szansę na to, abyśmy zweryfikowali nasze spojrzenie na Pana Boga. W naszej religijności i pobożności często jest bowiem dużo pogaństwa, które musi być zweryfikowane z objawieniem, czyli z przekazem Pana Boga. Ta dobra nowina daje nadzieje na odkupienie.

Istnieje wiele legendarnych opowieści dotyczących święta Trzech Króli, które są naprawdę piękne, a my często próbujemy rozwinąć ich symobolikę, choćby snując historie o zabłąkanym czwartym królu - ale w przypadku symoboliki trzeba zaznaczyć, że treść Biblii zawiera w sobie różny stopień prawdy. Kościół katolicki nawiązując choćby do osiągnięć biblistów związanych z protestantyzmem przyjmuje przy analizie tekstów biblijnych dwie drogi: formgeschichte i redaktion geschifte. Co to oznacza? Że przy interpretacji tych tekstów bierzemy pod uwagę z jaką formą przekazu mamy do czynienia, bowiem w zależności od różnych form jest różna wartość prawdy historycznej. Zaczynając od bezpośredniego dokładnego, ikonograficznego, historycznego przekazu do form mających znaczenie wyłącznie symboliczne. Drugą istotną rzeczą jest to w jaki sposób, w jakim kontekście i przez kogo treści były pisane. Biorąc to wszystko pod uwagę do końca nie możemy powiedzieć czy to byli rzeczywiście magowie ze Wschodu, czy to byli królowie ze Wschodu. Na pewno z biblijnego przekazu możemy odczytać to, że oprócz narodu wybranego dobra nowina rozeszła się także do innych.

Wielu z nas święto Trzech Króli kojarzy z darami przyniesionymi przez Kacpra, Melchiora i Baltazara. Czy uroczystość Objawienia Pańskiego powinniśmy rozpatrywać na poziomie symboli?
Symbolika jest ważna, ale nie należy jej przeakcentować po stronie magów ze Wschodu. Najważniejszy pozostanie zawsze Jezus Chrystus. W tym przypadku na razie jesteśmy jeszcze w klimacie Bożego Narodzenia, gdzie jest szopka, Małe Dzieciątko i pasterze. Ale takim drastycznym "przejściem" w tych świętach z rodzinnego klimatu i kolędowania jest już drugi dzień świąt, czyli święto Szczepana, pierwszego męczennika. Później jest jeszcze święto Młodzianków Męczenników. A święto Trzech Króli próbuje przypomnieć nam, że po narodzeniu Chrystusa nie mamy tylko samych katastrof. Święto Objawienia Pańskiego jest także pewnym wezwaniem do dawania świadectwa Chrystusowi. Powinniśmy dawać świadectwo poprzez postawę przyjętą przez magów - poszukiwania Jezusa Chrystusa.

Na pamiątkę tego wydarzenia odbywa się poświęcenie wody, kredy i kadzidła. Co powinniśmy napisać na drzwiach?
Poświęconą kredą wypisuje się na drzwiach mieszkania K+M+B oraz aktualny rok. Litery te, interpretuje się jako inicjały trzech króli: Kacpra, Melchiora i Baltazara.

Czy w innych krajach też praktykuje się taki zwyczaj?
W Niemczech się z tym spotkałem. Tam także wcześniej zaczęto w uroczysty sposób obchodzić to święto - w Polsce dopiero od niedawna mamy dzień wolny od pracy - u naszych zachodnich sąsiadów obowiązuje to od dłuższego czasu.

Różne są zwyczaje obchodzenia tego święta na świecie. We Włoszech grzeczne dzieci po przebudzeniu dostają słodycze, we Francji piecze się ciasto w kształcie korony. Jakie zwyczaje upamiętnienia święta Trzech Króli są w Polsce?
Najbardziej znanym są orszaki Trzech Króli. Ludzie poprzebierani są m.in. za aniołki i pastuszków przemierzają trasę, gdzie ustawiona jest stajenka betlejemska.
Coraz częściej się mówi o tego typu inicjatywach i dzięki temu z roku na rok coraz więcej ludzi bierze w nich udział.

Po raz drugi po półwiecznej przerwie święto Trzech Króli jest dniem wolnym od pracy. Jaki obowiązek czy też obowiązki mamy tego dnia?
Kalendarz liturgiczny kościoła katolickiego ujmuje różnego typu uroczystości w zależności od swojej rangi. Są tam określone m.in. święta kiedy obowiązkiem katolika jest uczestniczenie w mszy świętej. Zawsze święto Trzech Króli było bardzo ważnym dniem. Aktualnie 6 stycznia jest dniem wolnym, ale nawet kiedy był to dzień pracujący obowiązkiem każdego katolika było uczestniczenie w mszy świętej.

Rozmawiała: Sandra Michalewska