Święta tuż-tuż. Jakie są tradycje i symbole wielkanocne?

Święta Wielkanocne poprzedza Wielki Post, czyli 40-dniowy okres, gdy większość chrześcijan unika w piątki jedzenia posiłków zawierających mięso. Wielki Post to czas refleksyjny i duchowy, podczas którego ludzie spowiadają się, modlą i chodzą na rekolekcje.

Ostatnim tygodniem Wielkiego Postu jest Wielki Tydzień, który zaczyna się od Niedzieli Palmowej. Wówczas święci się palmy na upamiętnienie triumfalnego wjazdu Jezusa do Jerozolimy. Po poświęceniu palmy zabiera się do domu i pozostają tam aż do następnego roku.

Kolejnym ważnym dniem Wielkiego Tygodnia jest Wielka Środa. Dawniej młodzież, zwłaszcza chłopcy, tego dnia topili Judasza. Ze słomy i starych ubrań robiono wielka kukłę, którą następnie wleczono na łańcuchach po całej okolicy. Przy drodze ustawiali się gapie, którzy okładali kukłę kijami. Na koniec wrzucano „zdrajcę” do stawu lub bagienka. Wymierzanej w ten sposób sprawiedliwości stawało się zadość.

Dzień później, w Wielki Czwartek w kościołach milkną dzwony i pozostają w uśpieniu aż do niedzieli. Wieczorną mszą świętą (msza Wieczerzy Pańskiej) rozpoczyna się Triduum Paschalne, które kończy się drugimi nieszporami po południu Niedzieli wielkanocnej.

Wielki Piątek wierni obchodzą poprzez post i uczestnictwo w nabożeństwach. Ten dzień upamiętnia ukrzyżowanie Chrystusa i jest najpoważniejszym dniem świątecznym w roku chrześcijańskim. W polskich kościołach ustawiane są rekonstrukcje grobu Chrystusa, gdzie wierni modlą się i czuwają. Tego dnia nie odprawia się mszy świętych, z wielkiego szacunku do ofiary Jezusa Chrystusa poniesionej na krzyżu za grzechy całego świata. Jest to dzień powagi, skupienia i postu, w którym szczególnie czci się drzewo krzyża.

W Wielka Sobota z kolei zanosi się do kościoła koszyki z jedzeniem. Powinny znaleźć się tam: jaja, które z perspektywy chrześcijańskiej reprezentują wyjście Jezusa z grobu (kształtem przypominają kamień zagradzający wejście do grobu) i zmartwychwstanie, baranek - symbol Jezusa jako Baranka Bożego, sól - będąca życiodajnym minerałem, wędlina - reprezentująca zdrowie i dostatek (przez wiele wieków mięso było dostępne głownie dla zamożnych), chrzan - tradycyjnie uważany za symbol siły i witalności, a także babka wielkanocna i mazurki - stanowiące stały element świątecznego menu.

Ludowe wierzenia ukazują różne przesądy dotyczące święconki. Utrzymuje się (zwłaszcza na wsi i w kręgu starszych osób), że wracając z kościoła z pokarmami należy obejść dom trzy razy, zgodnie z ruchem wskazówek zegara - ma to odgonić złe duchy, zapewnić mieszkańcom dobrobyt, pozbyć się szczurów, myszy i innych szkodników. Stodołę natomiast okrążało się z chlebem w ręku, aby cały rok była pełna. Nadzwyczajna moc święconego pokarmu w żadnym wypadku nie mogła się zmarnować, dlatego dbano także o skorupki pozostałe z jajek. Nie wyrzucono ich w przypadkowe miejsce, ale do ogrodu - miało to odstraszać ptaki wydziobujące ziarna zasianych warzyw.

Niedziela wielkanocna jest pierwszym dniem Świąt Wielkanocnych. Jest to również ostatni dzień Triduum Paschalnego, liczonego według kalendarza żydowskiego od wieczora Wielkiego Czwartku do wieczornych nieszporów w niedzielę. Wielka Niedziela jest dniem powszechnej radości w kościele chrześcijańskim, a jednocześnie najważniejszym dniem roku dla wierzących w Chrystusa.

Wielkanocny poniedziałek jest dniem, gdy chłopcy polewają dziewczyny wodą. Jest to stary obyczaj, którego pierwotnym znaczeniem prawdopodobnie były oczyszczenie i płodność.